Tak zwana a-krimm, czyli przestępczość polegająca na łamaniu norweskiego prawa w zakresie między innymi: wypłacania wynagrodzeń pracownikom, pobierania dotacji, płacenia podatków czy minimalizowania kosztów produkcji kosztem zatrudnionych, to przedmiot zainteresowania specjalnej jednostki śledczej utworzonej w 2015 r. W jej ramach współpracują przedstawiciele policji, urzędu skarbowego, NAV i Państwowej Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet).

Raport

Branża budowlano-konstrukcyjna jest uznawana przez kontrolerów za szczególnie ryzykowną. To dlatego, że ma duże zapotrzebowanie na zagraniczną, tanią siłę roboczą i chętnie wykorzystuje nieznajomość norweskiego prawa pracy wśród przyjezdnych.

Jednostka zwalczająca a-krimm przygotowała raport na temat 29 przedsiębiorstw z regionu stołecznego, które działają w branży budowlano-konstrukcyjnej i stosowały wobec pracowników nieuczciwe metody.

- Wykorzystywanie pracowników zagranicznych oraz inne formy przestępczości związanej ze środowiskiem pracy dają takim firmom przewagę nad konkurencją – tłumaczy szef oddziału w Oslo Olav Norheim. – Ich działalność ma negatywne konsekwencje nie tylko dla konkretnych osób, ale całego społeczeństwa.

Czym cechują się nieuczciwe firmy?

Autorzy raportu wskazują, że firmy sięgające po nielegalne metody mają kilka cech wspólnych:

- większość działa na rynku prywatnym;

- większość została już w przeszłości ukarana za przestępstwa w środowisku pracy,

- część ma za sobą historię upadłości i otwierania działalności na nowo;

- większość zatrudnia głównie pracowników z Europy Wschodniej;

- obok niezgodnych z prawem praktyk wobec pracowników firmy te stosują inne kryminalne metody, w tym na przykład: ukrywanie dochodów bądź dopisywanie strat, oszukiwanie NAV, wykorzystywanie programów pomocowych dla firm, nadużywanie urlopów tymczasowych oraz przepisów o bankructwie;

- część wykorzystuje podstawione osoby, aby ukryć, kto naprawdę jest właścicielem firmy;

- część wykorzystuje status działalności jednoosobowej, aby uniknąć obowiązków pracodawcy.

Sposoby na łatwy zarobek

W świetle ustaleń raportu nieuczciwi pracodawcy w branży budowlano-konstrukcyjnej najczęściej wykorzystują pracowników zagranicznych poprzez:

- zatrudnianie na czarno (mniejsza płaca, brak ochrony socjalnej);

- zaniżanie stawek dla pracowników (w języku norweskim określa się to mianem „kradzieży wypłaty”);

- wypłacanie części wynagrodzenia „pod stołem”.

Autorzy analizy podkreślają, że wielu obcokrajowców zatrudnianych przez tego typu firmy mówi słabo po norwesku czy angielsku i posiada wyłącznie tymczasowy numer personalny. Ci pracownicy wyjątkowo rzadko zgłaszają nieprawidłowości do norweskiej Państwowej Inspekcji Pracy, bowiem nie mają świadomości wszystkich praw pracowniczych i nie są w stanie ocenić, czy przedstawiony im kontrakt jest zgodny z prawem.

Najważniejsze informacje na temat zatrudnienia, umowy o pracę, wynagrodzenia urlopowego itp. w języku polskim można znaleźć na stronie Arbeidstilsynet. Z urzędem można skontaktować się anonimowo.

nav.no, arbeidstilsynet.no, skatteetatten.no, NPORTAL.no